بررسی کامل تفاوت‌ کلاینت و سرور

در اواسط دهه‌ی ۸۰ میلادی با عرضه‌ی اولین تجهیزات کامپیوتری به بازار دو واژه کلاینت و سرور بر سر زبان‌ها افتادند. در آن زمان سرور صرفاً به کامپیوتری اشاره داشت که به عنوان مرکز ارائه‌ی خدمات در یک شبکه عمل می‌کرد و در عین حال کلاینت هم کامپیوتری بود که از امکانات این مرکز خدمات استفاده می‌کرد. اگر می‌خواهید در مورد تفاوت کلاینت و سرور و ماهیت دقیق هر یک از واژه‌های ذکرشده اطلاعات بیشتری به دست آورید با ما تا انتهای این مطلب از وبلاگ آراد آرپانت، ارائه‌دهنده‌ی خدمات پشتیبانی شبکه همراه باشید.

نگاهی به ماهیت کلاینت

پیش از بررسی تفاوت کلاینت و سرور بهتر است به صورت جداگانه نگاهی به ماهیت هر یک از آن‌ها داشته باشیم. براساس اطلاعات مندرج در وب‌سایت learnatnoon.com زمانی که در علوم کامپیوتری در مورد کلاینت صحبت می‌کنیم در حقیقت به برنامه یا دستگاهی اشاره داریم که برای دسترسی به داده‌ها یا منابع دستگاه دیگری به نام سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: انواع تجهیزات شبکه و سرور چیست؟

انواع کلاینت

کلاینت‌ها برحسب میزان وابستگی خود به سرور در ۴ گروه مختلف به شرح زیر قرار می‌گیرند:

• کلاینت چاق (thick client): این کلاینت‌ها مجهز به عمده‌ی منابع مورد نیاز برای پردازش اطلاعات و اجرای درخواست‌های کاربر بوده و در شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف برای پردازش و امور کامپیوتری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• کلاینت لاغر (thin client): در مقایسه با کلاینت چاق، کلاینت‌های لاغر برای پردازش اطلاعات، ذخیره‌سازی، پشتیبان گیری یا بکاپ، انتقال، اجرای برنامه و مواردی از این دست به منابع سرور متکی بوده و برای انجام کارهای ساده مثل نوشتن متن، وب‌گردی و... کاربرد دارند.
• کلاینت ترکیبی (hybrid client): از ترکیب دو کلاینت چاق و لاغر کلاینت ترکیبی به دست می‌‌آید و زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به یک کلاینت با منابع کافی (نه الزاماً غنی) برای برطرف کردن درخواست‌های کاربر نیاز باشد.
• کلاینت صفر (zero client): این کلاینت و کلاینت لاغر شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند، اما کلاینت صفر وابستگی بیشتری به سرور داشته و بدون آن نمی‌تواند هیچ‌کاری انجام دهد.

بررسی مفهوم سرور

حال برای روشن شدن بهتر تفاوت کلاینت و سرور به بررسی مفهوم سرور می‌پردازیم. همان‌طور که می‌دانید سرور یک کامپیوتر است که منبع، داده، خدمات یا برنامه‌ها را در اختیار کامپیوترهای دیگری که به عنوان کلاینت شناخته می‌شوند، قرار می‌دهد. سرور می‌تواند کارهای مختلفی انجام دهد که از جمله‌ی آن می‌توان به ایمیل،‌ بکاپ و ذخیره، اشتراک‌گذاری فایل، هاستینگ وب، چاپ و... اشاره کرد. یک مثال استفاده از سرور زمانی است که به اینترنت متصل شده و از یک وب‌سایت بازید می‌کنید. در این حالت یک درخواست از کامپیوتر شما به سرور سایت ارسال می‌شود. درخواست ارسالی بعد از پردازش باعث ارسال و نمایش صفحه درخواستی شما می‌شود.

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین ابزارهای مدیریت سرور از راه دور

تفاوت کلاینت و سرور

حال که با مفهوم هر دو این عبارت‌ها آشنا شدیم باید دید که تفاوت کلاینت و سرور شامل چه مواردی است؛ مجموعه‌ی تفاوت‌های این دو بخش را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:

1) تنظیمات عملیاتی متفاوت

کلاینت نوعی سیستم‌عامل بوده که وابسته به خدمات یک سرور است در مقابل سیستم‌عامل سرور درخواست‌های ارسالی را بررسی کرده و وظیفه‌ی تطابق آن‌ها با خدمات درخواستی را برعهده دارد.

2) تفاوت در ارسال و پردازش درخواست

 با استفاده از کلاینت هر کاربر می‌تواند در زمان معینی درخواست خود را ارسال کند، در حالی که سرور می‌تواند به صورت همزمان چند درخواست را پردازش کند.

3) سطوح کارایی

سرور به دلیل پردازش و رسیدگی به درخواست‌های چند کلاینت به صورت همزمان سطوح کارایی بهتری دارد.

4) خاموش کردن

 در صورت خاموشی سرورها در سیستم‌هایی که مشتریان دائماً درخواست‌های جدیدی ارسال می‌کنند، مشکلات متعددی ایجاد می‌شود؛ اما کلاینت‌ها را می‌توان بدون مشکل خاموش کرد.

5) پروتکل عملیاتی

 پروتکل عملیاتی کلاینت به دلیل محدودیت آن به ایجاد درخواست ساده است؛ اما سرور به دلیل پردازش درخواست‌ها و رسیدگی به آن‌ها، پروتکل عملیاتی نسبتاً پیچیده و پیشرفته‌تری دارد.

6) حجم داده‌های ذخیره شده

 یکی دیگر از تفاوت کلاینت و سرور حجم داده‌های ذخیره شده در آن‌ها است؛ برخلاف سرور که می‌تواند داده‌های بزرگ را ذخیره و تجزیه و تحلیل کند، کلاینت صرفاً برای پیشبرد کارهای ساده‌ای مثل فرمول‌بندی درخواست‌ها مناسب است.

7) تفاوت سرور و کلاینت در تجهیزات

 برخلاف کلاینت که متشکل از دسکتاپ، لپ‌تاپ، تلفن هوشمند و تبلت است، سرور می‌تواند شامل سرورهای پایگاه داده، فایل و وب باشد.

بیشتر بخوانید: مدیریت سرور چیست و چه کار می کند؟

تفاوت برنامه‌نویسی سمت کلاینت و سرور

تفاوت کلاینت و سرور فقط به موارد شرح داده شده در جدول فوق محدود نشده و این دو بخش از نظر برنامه‌نویسی هم با یکدیگر متفاوت هستند. تمرکز زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور بر روی تعامل با پایگاه داده، دسترسی به فایل‌های سرور، تعامل با سایر سرورها و مواردی از این قبیل بوده و محبوب‌ترین زبان‌ها آن شامل PHP، جاوا،‌ پایتون و سی شارپ است. در مقابل تمرکز برنامه‌نویسی سمت کلاینت بر روی ارسال درخواست به سرور، تعامل با فضای ذخیره‌سازی محلی، ایجاد صفحات وب تعاملی و عملکرد به عنوان رابط بین کلاینت و سرور بوده و محبوب‌ترین زبان‌های آن‌ شامل CSS، جاوا اسکریپت و HTML است.

منظور از مدل کلاینت - سرور چیست؟

مدل معماری کلاینت - سرور یک مدل محاسباتی است که در آن چند کلاینت با اتصال به یک سرور متمرکز خدمات دلخواه خود را از آن دریافت می‌کنند. در این مدل، ارتباط کاربران به منابع سرور از طریق رابط‌های کاربری موجود در دستگاه‌هایشان برقرار می‌شود و سرورها منتظر ارسال درخواست از طرف کلاینت‌ها می‌مانند.

نگاهی به پروتکل‌های کلاینت - سرور

پروتکل‌های ارتباطی کلاینت‌ها با سرورها در مدل یاد شده از نوع TCP/IP است. جالب است بدانید که TCP نوعی پروتکل اتصال‌گرا است که تا زمان اتمام تبادل پیام در برنامه‌های سرویس‌گیرنده کلاینت و سرور همچنان ارتباط را حفظ می‌کند. علاوه بر این، تقسیم داده‌های برنامه را با در نظرگرفتن بسته‌های ارسالی و دریافتی توسط شبکه مشخص کرده و ضمن در دست گرفتن کنترل جریان، ارسال مجدد بسته‌های گم‌شده یا مخدوش را برعهده گرفته و به بسته‌های به مقصد رسیده هم تأییدیه می‌دهد.

در مقابل IP یک پروتکل بدون اتصال است که نشان می‌دهد هیچ پیوند دائمی بین نقاط پایانی وجود نداشته و هر بسته‌ی عبوری را صرفاً یک واحد جداگانه در نظر می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: IP چیست؟

بررسی مزایا و معایب مدل کلاینت – سرور

حال که با تفاوت کلاینت و سرور و مشخصات مدل آن آشنا شدیم، باید دید که استفاده از این معماری می‌تواند چه مزایا و معایبی را به دنبال داشته باشد. حقیقت این است که معماری متمرکز مهم‌ترین مزیت این مدل محسوب می‌شود؛ از طرفی به دلیل محدودیت‌های دسترسی اعمال شده امنیت داده‌ها نیز نسبتاً بالا است. البته مشکلی که وجود دارد این است که در صورت ارسال درخواست‌های بالا به صورت همزمان از طرف کلاینت‌ها، سرور سردرگم شده و ممکن است علاوه بر ازدحام در شبکه، سرویس را هم پس بزند.

بیشتر بخوانید: سرور ابری چیست و چطور باید امنیت آن را تامین کرد؟

سخن آخر

در این مطلب از بلاگ آراد آرپانت به بررسی تفاوت کلاینت و سرور پرداخته و با مفهوم هر یک از آن‌ها به صورت دقیق آشنا شدیم. شما می‌توانید به منظور بهره‌مندی از بهترین خدمات پشتیبانی شبکه و اجرای شبکه در سطح شهر تهران با کارشناسان مجموعه‌ی آراد آرپانت تماس گرفته و اطلاعات لازم را از آن‌ها دریافت کنید.

سوالات متداول

در این قسمت به سوالات رایج درباره تفاوت سرور و کلاینت پاسخ می‌دهیم: 

۱. کلاینت چیست؟

کلاینت برنامه یا دستگاهی است که برای دسترسی به داده‌ها یا منابع دستگاه دیگری به نام سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. سرور چه کاربردی دارد؟

سرور یک کامپیوتر است که منبع، داده، خدمات یا برنامه‌ها را در اختیار کامپیوترهای دیگری که به عنوان کلاینت شناخته می‌شوند، قرار می‌دهد.

۳. تفاوت کلاینت و سرور چیست؟

کلاینت و سرور در بخش‌های مختلفی متفاوت هستند که در متن به صورت کامل به آن پرداخته شده است.

۴. انواع کلاینت شامل چه مواردی است؟

کلاینت‌ها برحسب میزان وابستگی خود به سرور در چهار گروه لاغر، چاق، ترکیبی و صفر دسته‌بندی می‌شوند.

۵. تفاوت برنامه‌نویسی سمت کلاینت و سرور چیست؟

تمرکز زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور بر روی تعامل با پایگاه داده، دسترسی به فایل‌های سرور، تعامل با سایر سرورها و مواردی از این قبیل بوده؛ در حالی که برنامه‌نویسی سمت کلاینت بر روی ارسال درخواست به سرور، تعامل با فضای ذخیره‌سازی محلی، ایجاد صفحات وب تعاملی و عملکرد به عنوان رابط بین کلاینت و سرور متمرکز است.