انواع پروتکل های ارتباطی شبکه و کاربرد آن ها

درباره انواع پروتکل‌ های شبکه چه می‌دانید؟ امروزه، ما در عصر ارتباطات زندگی می‌کنیم. در دنیای فناوری، تعداد بی‌شماری کاربر وجود دارد که با دستگاه‌های مختلف و به زبان‌های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این کاربران برای انتقال داده‌، انواع روش‌ها و نرم‌افزارهای مختلف را به کار می‌گیرند. بنابراین، اگر برای نحوه ارتباط کاربر و انتقال داده‌ها و همچنین نحوه پردازش آن داده‌ها در دستگاه‌ها، «استاندارد»های ثابتی وجود نداشته باشد، برقراری ارتباط در سراسر جهان امکان پذیر نخواهد بود. در این مقاله، ما درباره همین مجموعه قوانین استاندارد صحبت می‌کنیم. 

بله، ما قرار است که درباره «پروتکل‌ها» صحبت کنیم که مجموعه‌ای از قراردادها و قوانینی هستند که به مدیریت نحوه ارتباطات در شبکه‌های کامپیوتری کمک می‌کنند. به عبارت دیگر می توان گفت پروتکل‌ها زبان‌های دیجیتالی هستند که در قالب الگوریتم‌های شبکه پیاده سازی شده اند. هنگام جست‌و جوی کاربر در اینترنت، شبکه‌های کامپیوتری مختلف و انواع پروتکل‌ های شبکه وجود دارد. دو دستگاه مختلف در یک شبکه برای برقراری ارتباط موفق باید پروتکل مشابهی را استفاده کنند. پس در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را درباره انواع پروتکل‌ های شبکه بیاموزید.

پروتکل شبکه چیست؟ 

پروتکل شبکه مجموعه‌ای از قوانین ثابتی است که تعیین می‌کند چگونه داده‌ها بین دستگاه‌های مختلف در یک شبکه منتقل شوند. اساساً، پروتکل به دستگاه‌های متصل این امکان را می‌دهد تا صرفنظر از هر گونه تفاوت در نوع پردازش داخلی، ساختار یا طراحی‌شان، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

آشنایی با انواع پروتکل‌ های شبکه

پروتکل‌ها انواع مختلفی دارند که در برقراری ارتباط دستگاه های مختلف در سراسر شبکه نقش مهمی دارند و هر کدام برای منظور و کاربرد خاصی استفاده می‌شوند. انواع پروتکل‌ های شبکه عبارتند از:

• پروتکل کنترل انتقال (TCP)
• پروتکل اینترنت (IP)
• پروتکل دیتاگرام کاربر (UDP) 
• پروتکل‌های ایمیل
• پروتکل انتقال فایل (FTP)
• پروتکل امن انتقال ابر متن (HTTPS)
• پروتکل انتقال ابر متن (HTTP)
• پروتکل ارتباط از راه دور (Telnet)
  
• پروتکل گوفر (Gopher)

در ادامه، به طور خلاصه به معرفی هر یک از انواع پروتکل‌ های شبکه و کاربردشان می‌پردازیم:

پروتکل کنترل انتقال TCP

کنترل انتقال یکی از انواع پروتکل‌ های شبکه است. TCP یک پروتکل ارتباطی محبوب است که برای برقراری ارتباط از طریق شبکه استفاده می‌شود. TCP هر پیامی را به مجموعه‌ای از بسته‌ها تقسیم می‌کند که از مبدا به مقصد ارسال می‌شوند و در آنجا دوباره در مقصد جمع می‌شوند.

پروتکل اینترنت IP 

IP به عنوان پروتکل آدرس دهی طراحی شده است و بیشتر همراه با TCP استفاده می‌شود. آدرس های IP در بسته‌ها به مسیریابی آنها از طریق گره‌های مختلف در یک شبکه تا رسیدن به سیستم مقصد کمک می کند. TCP/IP محبوب ترین پروتکل اتصال شبکه‌ها است.

پروتکل دیتاگرام کاربر UDP

 UDP یک پروتکل ارتباطی جایگزین پروتکل کنترل انتقال (TCP) است که در درجه اول برای ایجاد ارتباطی با کمترین ضرر و تاخیر بین برنامه‌های مختلف اجرا می‌شود.

پروتکل‌های ایمیل

این پروتکل‌ها ۳ نوع دارند و قوانینی هستند که به کلاینت کمک می‌کند تا اطلاعات را به شکل صحیح به هاست ایمیل انتقال دهد: 

• POP: پروتکل POP3 برای دریافت ایمیل‌های ورودی طراحی شده است.
• IMAP4: پروتکل IMAP دسترسی به پیام های اینترنت هست. نقش این پروتکل، انتقال و ارتباط ایمیل در وب است.
• SMTP: پروتکل SMTP برای ارسال و توزیع ایمیل‌های خروجی طراحی شده است.

پروتکل انتقال فایل FTP

FTP به کاربران این امکان را می‌دهد تا فایل‌ها را از یک دستگاه به دستگاه دیگر (کلاینت به سرور و بالعکس) منتقل کنند. این فایل‌ها شامل فایل های برنامه، فایل های چند رسانه‌ای، فایل‌های متنی و اسناد و غیره هستند. البته این پروتکل قدیمی است و در مقایسه با سایر پروتکل‌ها، سرعت کمتری دارد. 

پروتکل انتقال ابر متن HTTP

HTTP یکی از انواع پروتکل‌ های شبکه است که برای انتقال ابرمتن بین دو یا چند سیستم طراحی شده است. در این پروتکل از تگ‌های HTML برای لینک‌سازی استفاده می‌شود. این لینک‌ها می‌توانند به شکل متن یا تصویر باشند. این پروتکل بین سرور و کلاینت در یک شبکه کامپیوتری ارتباط برقرار می‌کند. HTTP بر اساس اصول کلاینت-سرور طراحی شده است که به سیستم کلاینت اجازه می‌دهد تا برای ایجاد یک درخواست با دستگاه سرور ارتباط برقرار کند. سرور ابری و غیر ابری، درخواست کلاینت را تایید می‌کند و بر اساس آن پاسخ می‌دهد. مرورگرهای اینترنت در کامپیوتر کاربر ، نقش کلاینت را دارند. 

پروتکل امن انتقال ابر متن (HTTPS)

HTTP (Hyper Text Transfer Protocol Secure) یکی از انواع پروتکل‌ های شبکه استاندارد برای ایمن‌سازی ارتباط بین دو کامپیوتری و بخشی از خدمات امنیت شبکه است که یکی از مرورگر استفاده می‌کند و دیگری در حال جست و جوی داده ها از سرور وب است. HTTP برای انتقال داده‌ها بین مرورگر کلاینت (درخواست) و وب سرور (پاسخ) در فرمت فرامتن (Hyper Text) استفاده می‌شود، در مورد HTTPS نیز همین‌طور است با این تفاوت که انتقال داده‌ها در قالب رمزگذاری شده انجام می‌شود. بنابراین می توان گفت که https هکرها را از تفسیر یا تغییر داده‌ها در طول انتقال بسته‌ها ناکام می‌گذارد.

پروتکل ارتباط از راه دور Telnet

با ارتباط از دور از انواع پروتکل‌ های شبکه آشنا هستید؟ Telnet مجموعه‌ای از قوانین است که برای ارتباط یک سیستم با سیستم دیگر در اینترنت و شبکه کامپیوتری محلی طراحی شده است. فرآیند ارتباط در این پروتکل، ورود از راه دور نامیده می‌شود. سیستمی که برای ارتباط درخواست می‌دهد، رایانه محلی است و سیستمی که ارتباط را می‌پذیرد، رایانه راه دور است.

پروتکل Gopher

Gopher مجموعه‌ای از قوانین است که برای جستجو، بازیابی و همچنین نمایش اسناد از سایت‌های ایزوله پیاده سازی شده است. Gopher همچنین بر اصل کلاینت/سرور کار می‌کند. امروزه استفاده از این پروتکل منسوخ شده است، با این حال هنوز هم بعضی از سیستم‌ها از آن استفاده می‌کنن 

برخی دیگر از انواع پروتکل های شبکه

برخی از پروتکل‌های محبوب دیگر هم هستند که در کنار پروتکل‌های اصلی کار می‌کنند و باید در کار خدمات پشتیبانی شبکه، لحاظ شوند را در بخش قبلی معرفی کردیم، آن‌ها عبارتند از:

• ARP یا پروتکل تفکیک آدرس
• DHCP که نقش این پروتکل از انواع پروتکل‌ های شبکه، تعیین خودکار IP اختصاصی برای هر کدام از بخش‌های شبکه است. 
• SIP یا پروتکل شروع جلسه
• RTP یا پروتکل انتقال آنی
• RLP یا پروتکل موقعیت منبع
• RAP یا پروتکل دسترسی مسیر
• L2TP یا پروتکل تونل زنی لایه دو
• PPTP یا پروتکل تونل زنی نقطه به نقطه 
• SNMP یا پروتکل مدیریت شبکه آسان
• TFTP یا پروتکل انتقال فایل بی اهمیت

سخن پایانی

در این مقاله از بلاگ آراد آرپانت، درباره انواع پروتکل‌ های شبکه صحبت کردیم. امیدواریم که مطالعه این مقاله برایتان مفید بوده باشد و با انواع پروتکل‌ های شبکه و کاربردشان تا حدودی آشنا شده باشید.