مدیریت ریسک امنیت اطلاعات چیست؟

مدیریت ریسک امنیت اطلاعات در واقع یک فرایند مشارکتی است که در آن به کمک استفاده از پرسنل‌های متخصص و سازمانی فرآیند محافظت و نگهداری از اطلاعات مهم و محرمانه در بستری کاملا ایمن صورت می‌گیرد. اهمیت مدیریتی ریسک امنیت اطلاعات یکی از موضوعات بسیار مهم و کلیدی در حوزه کنترل داده‌های سازمانی است. بسیاری از افراد درخصوص نقش این روش و میزان عملکرد آن در این حوزه بی اطلاع هستند.

ما در این مقاله از وبلاگ آراد آرپانت قصد داریم به معرفی و بررسی برخی نکات کلیدی در زمینه نقش مدیریت‌سازی ریسک امنیت اطلاعات و روش‌های مهم آن بپردازیم.

مدیریت ریسک امنیت اطلاعات چیست؟

مدیریت ریسک امنیت اطلاعات فرایندی است که تمام خطرات مربوط به استفاده از فناوری اطلاعات را به شما نشان می‌دهد. مدیریت ریسک‌های امنیتی که شامل شناسایی و درمان خطرات و همچنین ارزیابی عملکرد آن هستند، میزان در دسترس بودن دارایی‌های سازمان و محرمانه بودن آن‌ها را نیز شامل می‌شوند. 

در مورد هدف نهایی مدیریت ریسک امنیت اطلاعات باید به این موضوع اشاره کنیم که هدف اصلی از این فرایند برخورد مناسب با ریسک‌ها مطابق با ظرفیت داشتن پذیرش کلی ریسک هر سازمان است. تمام کسب و کارها همیشه نباید انتظار این مورد را داشته باشند که به صورت کامل همه خطرات از بین برده شود بلکه آن‌ها باید به دنبال شناسایی کردن دستیابی بسیار عالی به سطوح مختلف ریسک‌های قابل قبول برای سازمان مربوطه خود باشند.

اهمیت مدیریت ریسک امنیت اطلاعات

مدیریت ریسک امنیت اطلاعات در سطوح مختلف قابل بررسی است اما اولین و مهم‌ترین بخش آن مربوط به شناسایی دارایی‌ها خواهد بود. داده‌ها به عنوان ‌بخش‌های بزرگ سازمان در نظر گرفته می‌شوند و برای مثال اگر محرمانه بودن یا در دسترس بودن آن‌ها در معرض خطر قرار بگیرد باید مشخص شود که کدام دارایی‌ها بیشترین تاثیر را بر سازمان خواهند داشت.

به نقل قول از منابع امنیتی معمولاً درک این موضوع که چرا محرمانه بودن داده‌هایی مانند شماره‌های تامین اجتماعی افراد و مالکیت معنوی آن‌ها مهم است به هیچ عنوان سخت نیست زیرا با در دست داشتن  داده‌ها افراد می‌توانند سوء استفاده‌های مالی داشته باشند.  

مورد مهم دیگر که باید به آن توجه داشته باشید این است که آسیب پذیری‌ها را باید به صورت کامل شناسایی کنید. به عنوان مثال به این توجه داشته باشید که چه مواردی می‌تواند به دارایی‌های شما در سطح سیستم خطر وارد کند یا چه نقاط ضعفی در سازمان می‌تواند منجر به خطر افتادن تمام اطلاعات شما شود.

همچنین شما باید تمام کنترل‌ها را شناسایی کرده و برای محافظت از دارایی‌های شناسایی شده خود باید مشخص کنید که کنترل مستقیم برای جلوگیری از آسیب پذیری یا رفع آن را در سیستم ایجاد کرده‌اید یا خیر. در چنین مواردی استفاده از انواع رمزگذاری داده‌ها سودمند خواهد بود.

توجه داشته باشید که در زمانی که یک خطر به صورت کامل ارزیابی و تجزیه می‌شود یک سازمان باید گزینه‌های مختلفی برای بهبود آن ایجاد کند که به اصطلاح به آن رفتار می‌گویند. ابعاد مختلف این رویه از سوی کارشناسان فعال این حوزه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

روش‌های مدیریت ریسک امنیت اطلاعات 

در مورد روش‌های مدیریت ریسک امنیت اطلاعات باید به این موضوع مهم اشاره کرد که بعد از اصلاح رفتار گزینه‌های درمانی زیادی پیش روی شما قرار گرفته است که به صورت کلی می‌توانیم به اصلاح رفتار و کاهش رفتار همچنین در کنار آن‌ها به انتقال اشاره کنیم که هر کدام تعریف خاص خود را داشته و به‌صورت اجمالی به آن اشاره می‌کنیم.

• اصلاح: اجرای کنترلی که به صورت کامل یا تا حد بسیار زیادی تمام ریسک‌های اساسی و مهم را برطرف می‌کند اصلاح می‌گویند.
• کاهش: کم شدن احتمال و یا تاثیر داشتن خطر اما عدم رفع کامل آن را کاهش می‌گویند.
• انتقال: انتقال دادن ریسک به یک نهاد دیگر تا سازمان شما بتواند از تمام هزینه‌های متحمل شده ناشی از تحقق ریسک به صورت کامل بازیابی کند.

تمامی موارد ذکرشده جزء روش‌های اصلی مدیریت ریسک امنیت اطلاعات هستند که با در نظر گرفتن آن‌ها احتمال نفوذ به داده و اطلاعات محرمانه کاهش پیدا می‌کند.

مهم‌ترین مرحله مدیریت ریسک امنیت اطلاعات

 یکی از مراحل مدیریت ریسک امنیت اطلاعات بحث انتقال است که فرایند انتقال ریسک به یک نهاد دیگر باعث می‌شود که هزینه‌های متحمل شده که ناشی از تحقق یک ریسک است به صورت کامل بازیابی شود.

در برخی موارد ممکن است برای از بین بردن تمام موانعی که باعث قرار گرفتن در معرض یک خطر شناسایی شده است برخی مراحل مختلف را انجام دهید. به عنوان مثال باید به این اشاره کنیم که اگر شما سرورهایی را با سیستم عامل مشخص شناسایی کرده‌اید که عمر آن‌ها نزدیک به پایان است و داده‌های امنیتی را دریافت نمی‌کنند، این سرورها داده‌های حساس و غیر حساس را پردازش و ذخیره می‌کنند.

طبق منابع معتبر فعال در این حوزه، لازم است که برای جلوگیری کردن از به خطر افتادن داده‌های بسیار حساس به سرعت آن‌ها را به سرورهای جدیدتر و قابل اصلاح منتقل کنید و با استفاده از این کار از داده‌های خود می‌توانید محافظت کنید.

فرآیند ارزیابی مدیریت ریسک امنیت اطلاعات

 در این قسمت قصد داریم مراحل اجرای فرایند ارزیابی مدیریت ریسک امنیت اطلاعات را به طور دقیق و کامل بررسی کنیم. به طور کلی باید گفت ۱۴ گام برای اجرای فرایند بازیابی مدیریت ریسک امنیت اطلاعات وجود دارد که بعضی از آنها را در اختیار شما عزیزان قرار داده ایم.

آماده سازی و بسترسازی

اولین گام در اجرای فرایند مدیریت ریسک همان استقرار دیگر فرایندها و سیستم‌های مدیریتی و ایجاد بستر پیاده سازی آن است. همانطور که می‌دانید منظور از بسترسازی توافق مدیران ارشد سازمان و انجام این فرایند و متعهد شدن به اجرای درست آن است.

تعیین دارایی‌ها

در اولین گام باید دارایی‌هایی که در محدوده ارزیابی ریسک سازمان شما قرار دارند را به طور دقیق مشخص کنید. دارایی‌ها اطلاعاتی هستند که بر اساس استاندارد ایزو ۲۰۰۷۵ در قالب دو گروه اصلی و پشتیبانی دسته‌بندی می‌شوند. 

ارزش گذاری دارایی‌ها

همانطور که می‌دانید ارزش گذاری دارایی‌ها امری بسیار مهم است. پس از شناسایی دارایی‌های اطلاعاتی در قالب فهرست نوبت به ارزش گذاری دارایی‌ها می‌رسد. باید توجه داشت که تمرکز ارزش گذاری با نظر به اینکه در کدام یک از دیسیپلین‌های مدیریت ریسک در حال فعالیت هستیم کاملا متفاوت خواهد بود. 

تعیین تهدیدات و احتمال وقوع آنها

در این قسمت باید تهدیدات مرتبط با هر دارایی را شناسایی کنید همچنین احتمال وقوع این تهدیدات باید با استفاده از روش‌ها و معیارهای متناسب سنجیده شود. تهدیدات مطابق با استاندارد ایزو ۲۷۰۰۵ انواع بسیار مختلفی دارند و شامل تهدیدات انسانی عمدی، تهدیدات انسانی غیر عمدی، تهدیدات طبیعی، تهدیدات محیطی هستند.

طرح مقابله با ریسک

طرح مقابله با ریسک شامل استراتژی‌های کاهش تسهیم و اجتناب است. در این طرح که به آن آر تی پی هم گفته می‌شود که باید در نظر داشته باشید یک آر تی پی باید حداقل شامل مالک ریسک، کنترل مقابله‌ای زمان شروع طرح و زمان پایان طرح شود.

پس از تدوین استراتژی‌ها و طرح‌های مقابله‌ ای که وجود دارد این طرح با مسئولیت مرتبط در میان گذاشته می‌شود. از آن‌جایی که این طرح‌های مقابله‌ای و کاهشی به عهده مالکین ریسک است، بدیهی است که آنان باید نسبت به ریسک‌های خود آگاه باشند.‌ 

برنامه‌ریزی‌های لازم برای مقابله با ریسک امنیت اطلاعات 

برنامه‌ریزی مدیریت ریسک برای شناسایی ارزیابی کنترل و مدیریت ریسک‌های مختلف در یک سازمان بسیار مهم است. برنامه‌ریزی‌های لازم برای مقابله با ریسک امنیت اطلاعات کمک می‌کند که شما بتوانید با انواع ویروس‌ها و ریسک‌های موجود برای از بین رفتن اطلاعات مقابله کنید.

 برنامه‌ریزی مدیریت ریسک شامل مراحل زیر است: 

1. شناسایی ریسک: در این قسمت ریسک‌های مختلف در سازمان شناسایی می‌شوند. برای شناسایی ریسک‌ها می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند مصاحبه با کارکنان، بررسی مستندات و گزارش‌ها و برگزاری جلسات و کارگاه‌ها استفاده کنید.‌
2. ارزیابی ریسک: در این مرحله ریسک‌های شناسایی شده به طور دقیق و کامل مورد بررسی قرار می‌گیرند تا میزان اهمیت و احتمال وقوع آن‌ها مشخص شود. 
3. کنترل ریسک: راه‌های مختلفی برای کنترل و کاهش ریسک‌ها شناسایی شده پیشنهاد خواهد شد و این راه‌ها ممکنه است شامل ایجاد فرایندهای جدید و تغییر فرایندها شود. 

در کل برنامه‌ریزی مدیریت ریسک باید به صورت مداوم انجام گیرد. روند انجام این روش برای هر سازمان کاملاً متفاوت است و برای ایجاد برنامه‌ریزی مدیریت ریسک موثر لازم است تا افراد مسئول در سازمان با توجه به نیازهای سازمان روش‌های مختلف اندازه‌گیری ریسک و رویکردهای مدیریت ریسک آشنا باشند تا بتوانند بر این اساس یک برنامه‌ریزی دقیق و موثر داشته باشند. 

نکات مهم در اجرای ریسک امنیت اطلاعات

در هنگام اجرای ریسک امنیت اطلاعات باید نکات مهم را در نظر داشته باشید که ما تمامی آن‌ها را به طور دقیق و کامل در اختیار شما عزیزان قرار خواهیم داد. 

1. اولین نکته‌ای که در اجرای ریسک امنیت اطلاعات وجود دارد صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها است. با اجرای برنامه‌ریزی برنامه‌ریزی در اجرای ریسک امنیت اطلاعات می‌توانید هزینه‌های خود را کاهش دهید و به صرفه جویی در بودجه خود بپردازید. 
2. در هنگام اجرای ریسک امنیت اطلاعات باید توجه کنید که یک کپی کامل از اطلاعات را داشته باشید تا در هنگام ریسک امنیت بتوانید اطلاعات ذخیره شده را به طور کامل و دوباره بازگردانید. این یکی از نکاتی است که شما در هنگام اجرای ریسک باید آن را مد نظر داشته باشید. 

سخن پایانی 

مدیریت ریسک امنیت اطلاعات یک روش مناسب برای محافظت از داده‌های سازمانی و اطلاعاتی در مقابل حملات گوناگون است. این روش مبتنی بر استراتژی‌های خاصی اجرای می‌شود و احتمال بروز ریسک در فرآیند عملکردی اطلاعات را کاهش می‌دهد. اجرای ریسک امنیت اطلاعات کاملا متفاوت است و باید با احتیاط کامل انجام شود. همچنین  این روش نیازمند ابزارهای مخصوص است. استفاده از مدیریت ریسک امنیت اطلاعات کمک به بازیابی اطلاعات از دست رفته می‌کند. 

سوالات متداول

مدیریت ریسک فناوری اطلاعات چیست؟

این مدیریت شامل تمام سیاست‌ها و رویه‌هایی برای شناسایی و ارزیابی دقیق تمام تهدیدها و آسیب پذیری‌های بالقوه می‌باشد که در زیرساخت فناوری اطلاعات به چشم می‌خورد.

چرا مدیریت ریسک فناوری اطلاعات مهم است؟

از آنجایی که یک شبکه بسیار آسیب پذیر است و دارایی‌های حیاتی ما در آن اهمیت بسیار بالایی دارند به همین دلیل مدیریت ریسک فناوری اطلاعات باید به صورت دقیق انجام شود تا به هیچ عنوان اطلاعات ما با مشکل مواجه نشود.

ارزیابی ریسک در امنیت فناوری اطلاعات چیست؟

ارزیابی ریسک شامل شناسایی طبقه‌بندی و اولویت بندی تمام تهدیدات مختلف فناوری اطلاعات می شود که این موضوع می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند در برابر آسیب‌پذیری‌های احتمالی زیرساخت‌های فناوری ارتباطات خود را قوی کنند.