پروتکل ssh در شبکه چیست و چگونه کار می‌کند؟

پروتکل SSH (مخفف Secure Shell) یکی از پرکاربردترین ابزارها برای مدیریت و دسترسی به سیستم‌های راه دور است. کلید SSH اعتبارنامه‌ای برای دسترسی پروتکل شبکه (SSH (Secure Shell است. این پروتکل ایمن از احراز هویت رمزگذاری‌شده برای ارتباط از راه دور و بین ماشین‌ها در شبکه باز ناامن استفاده می‌کند. SSH به‌ منظور انتقال فایل از راه دور و مدیریت شبکه و دسترسی از راه دور به سیستم‌عامل استفاده می‌شود. در این مقاله از بلاگ آراد آرپانت ارائه دهنده خدمات دواپس و خدمات پشتیبانی شبکه، به صورت جامع بررسی می‌کنیم که SSH چیست، چگونه کار می‌کند و چه کاربردهایی در دنیای فناوری دارد.

پروتکل SSH چیست؟

ssh چیست و چطور باید از آن استفاده کرد؟ این سوال مهمی است که هنگام طراحی سرورها وجود دارد و باید پاسخ داده شود. پروتکل SSH یا Secure Shell یک پروتکل ارتباطی رمزنگاری‌شده است که به کاربران اجازه می‌دهد تا به سیستم‌های راه دور به صورت ایمن دسترسی داشته باشند. این پروتکل به‌طور گسترده برای مدیریت سرورها، انتقال فایل‌ها و اجرای دستورات در سرورهای راه دور استفاده می‌شود.

SSH چیست؟

SSH به دلیل استفاده از رمزنگاری قوی، جایگزین امن‌تری برای پروتکل‌هایی مانند Telnet و FTP است که داده‌ها را بدون رمزنگاری ارسال می‌کردند. این ویژگی باعث شده تا SSH به استاندارد طلایی در ارتباطات امن تبدیل شود. برای آشنایی بیشتر با رمزنگاری مطلب آموزشی رمزنگاری چیست؟ را از بلاگ ما بخوانید.

مخفف پروتکل SSH چیست؟

SSH مخفف عبارت Secure Socket Shell است و به منظور برقراری ارتباط امن بین دو دستگاه، دو کامپیوتر یا کامپیوتر و سرور، بر روی شبکه ارائه شده است این پروتکل به دلیل امنیت بالا و قابلیت‌های متنوع خود، در بسیاری از زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربردهای ssh چیست؟

در اینجا برخی از مهم‌ترین کاربردهای SSH آورده شده است:

دسترسی به سرورهای راه دور

SSH اصلی‌ترین روش برای دسترسی امن به سیستم‌های راه دور، مانند سرورهای لینوکسی، یونیکسی، یا حتی ویندوزی است. از این طریق می‌توان به طور امن دستورات را در سرور اجرا کرد و عملیات مدیریتی انجام داد. مقایسه امنیت ویندوز و لینوکس را از بلاگ ما بخوانید.

● مدیریت سیستم‌ها: مدیران شبکه می‌توانند از SSH برای انجام تنظیمات و پیکربندی‌های سرور استفاده کنند.

● دسترسی به پوسته (Shell): با استفاده از SSH، دسترسی به ترمینال سیستم‌های راه دور امکان‌پذیر است و می‌توان دستورات را اجرا کرد.

انتقال فایل‌های امن (SFTP و SCP)

در ادامه بررسی اینکه ssh چیست، به سراغ نحوه انتقال فایل‌های امن می‌رویم. SSH از دو پروتکل معروف برای انتقال فایل به صورت امن پشتیبانی می‌کند:

● SFTP (SSH File Transfer Protocol): پروتکلی برای انتقال فایل‌ها به صورت امن با ویژگی‌های مدیریت فایل مشابه FTP است.

● SCP (Secure Copy Protocol): برای انتقال سریع و امن فایل‌ها بین سیستم‌های مختلف از SSH استفاده می‌کند.

این پروتکل‌های ارتباطی شبکه  به‌ویژه زمانی مفید هستند که بخواهید اطلاعات حساسی را از طریق اینترنت منتقل کنید و نیاز به رمزنگاری داده‌ها دارید.

ایجاد تونل‌های امن (SSH Tunneling)

SSH می‌تواند به‌عنوان یک تونل امن برای ارتباطات شبکه‌ای استفاده شود. این قابلیت اجازه می‌دهد که ترافیک شبکه از طریق یک کانال امن به مقصد منتقل شود، که به‌ویژه برای ارتباطات بین شبکه‌های ناامن (مانند اینترنت عمومی) مفید است.

● ارسال ترافیک HTTP و HTTPS: ترافیک اینترنتی می‌تواند از طریق تونل SSH رمزنگاری شود.

● پشتیبانی از پورت فورواردینگ: با پورت فورواردینگ، می‌توان درخواست‌ها را از یک پورت محلی به سرور مقصد از طریق یک اتصال SSH منتقل کرد.

احراز هویت با کلید عمومی (Public Key Authentication)

نحوه احراز هویت در ssh چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟ چقدر قابل اطمینان و اعتماد و چه کمکی به بالا رفتن امنیت کاربر می‌کند؟ 

یکی از ویژگی‌های برجسته SSH این است که می‌توان از کلیدهای عمومی و خصوصی برای احراز هویت استفاده کرد، که این روش امن‌تر از استفاده از رمز عبور است. برای آشنایی بیشتر مطلب تفاوت آی پی خصوصی Private و عمومی Public چیست؟ را برای کسب اطلاعات جامع تر بخوانید.

● احراز هویت بدون رمز عبور: به‌جای وارد کردن رمز عبور، از کلید خصوصی برای احراز هویت استفاده می‌شود.

● ایمن‌تر از رمز عبور: با استفاده از کلید خصوصی، حملات مانند Brute Force یا Phishing به حداقل می‌رسد. برای مطالعه بیشتر مقاله احراز هویت چند عاملی چیست؟ را بخوانید.

پشتیبانی از VPN (شبکه خصوصی مجازی)

SSH می‌تواند برای ایجاد یک شبکه خصوصی مجازی (VPN) استفاده شود که به کاربران این امکان را می‌دهد که به منابع شبکه‌ای از راه دور دسترسی پیدا کنند و ترافیک اینترنت را رمزگذاری کنند.

● پوشش‌دهی تمام ترافیک: با استفاده از SSH، می‌توان تمام ترافیک شبکه را از طریق یک تونل امن منتقل کرد تا امنیت داده‌ها تضمین شود.

دسترسی به دستگاه‌های شبکه (روترها، سوئیچ‌ها، فایروال‌ها)

نحوه دسترسی و دستیابی به دستگاه‌های شبکه در ssh چیست؟ SSH به‌طور گسترده‌ای برای مدیریت دستگاه‌های شبکه‌ای مانند روترها، سوئیچ‌ها و فایروال‌ها استفاده می‌شود. به‌ویژه در دستگاه‌هایی که به صورت پیش‌فرض به روش‌های دیگر مانند Telnet آسیب‌پذیر هستند، SSH برای دسترسی امن اهمیت ویژه‌ای دارد. 

● مدیریت دستگاه‌های شبکه: می‌توان تنظیمات و پیکربندی‌های مربوط به دستگاه‌های شبکه را از راه دور انجام داد.

اتصال امن به دیتابیس‌ها

در صورتی که نیاز به دسترسی امن به دیتابیس‌های راه دور داشته باشید، SSH می‌تواند به عنوان تونل امن برای انتقال داده‌ها بین سرور دیتابیس و کاربر عمل کند.

● دسترسی به دیتابیس از طریق تونل SSH: به جای اینکه اطلاعات دیتابیس مستقیماً از طریق اینترنت منتقل شوند، می‌توان از تونل SSH برای رمزنگاری این اطلاعات استفاده کرد.

اجرا و مدیریت برنامه‌های راه دور

نحوه اجرا و مدیریت برنامه‌های ریموت و کنترل از راه دور در ssh چیست؟ SSH می‌تواند برای اجرای برنامه‌ها و اسکریپت‌های مختلف روی سرورهای راه دور استفاده شود. این ویژگی به‌ویژه برای اجرای اسکریپت‌های اتوماسیون یا عملیات‌های مکرر مفید است.

● اجرای دستورات و اسکریپت‌ها: می‌توان اسکریپت‌ها یا برنامه‌های خاص را از راه دور اجرا کرد.

مدیریت خودکار سیستم‌ها (Automation)

ابزارهایی مانند Ansible، Puppet، Chef، و SaltStack از SSH برای برقراری ارتباط با سرورهای راه دور استفاده می‌کنند. این ابزارها برای مدیریت پیکربندی و اتوماسیون فرآیندهای اجرایی در مقیاس بزرگ بسیار مفید هستند.

● مدیریت پیکربندی: برای اعمال تنظیمات مشابه روی چندین سرور از SSH استفاده می‌شود.

● اتوماسیون: می‌توان فرآیندهای مختلف مانند نصب نرم‌افزار یا به‌روزرسانی‌های امنیتی را به صورت خودکار انجام داد.

پشتیبانی از محیط‌های مجازی و کانتینرها

قابلیت‌های پشتیبانی از محیط‌های مجازی و کانتینرهای ssh چیست؟ SSH برای دسترسی به ماشین‌های مجازی و کانتینرها نیز بسیار مفید است. به‌ویژه در دنیای DevOps و کلاود، این پروتکل برای مدیریت و تنظیمات سیستم‌های مجازی و کانتینری بسیار رایج است.

● دسترسی به محیط‌های مجازی: مدیران سیستم می‌توانند از SSH برای دسترسی به ماشین‌های مجازی در سرویس‌های ابری مانند AWS، Azure یا Google Cloud استفاده کنند.

● مدیریت کانتینرها: می‌توان از SSH برای اجرای دستورات در کانتینرهای به اسم داکر  Docker یا دیگر فناوری‌های مشابه استفاده کرد. مطلب داکر چیست و چگونه کار می‌کند؟ را بخوانید.

مزایای استفاده از پروتکل SSH

مزایای ssh چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ پروتکل SSH به عنوان یک ابزار قدرتمند برای ارتباط امن از راه دور، مزایای متعددی را ارائه می‌دهد:

1. امنیت بالا:  استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی برای محافظت از داده‌ها در برابر شنود و دستکاری.
2. احراز هویت قوی: پشتیبانی از روش‌های مختلف احراز هویت مانند رمز عبور، کلیدهای عمومی و احراز هویت مبتنی بر عوامل چندگانه.
3. چندمنظوره بودن: امکان استفاده برای مدیریت از راه دور سیستم‌ها، انتقال فایل، ایجاد تونل‌های امن و اجرای دستورات از راه دور.
4. انعطاف‌پذیری:  قابلیت پیکربندی برای تطبیق با نیازهای مختلف محیط‌های شبکه‌ای.
5. پایداری: یک پروتکل بسیار پایدار و قابل اعتماد که به طور گسترده در صنعت فناوری اطلاعات استفاده می‌شود.
6. سازگاری: پشتیبانی از طیف وسیعی از سیستم عامل‌ها و پلتفرم‌ها.
7. پروتکل‌های مرتبط : پشتیبانی از پروتکل‌های مرتبط مانند SFTP برای انتقال فایل و SCP برای کپی کردن فایل‌ها.
8. تونل‌زنی: امکان ایجاد تونل‌های امن برای دسترسی به خدمات شبکه داخلی از طریق یک شبکه ناامن.
9. مدیریت دسترسی:  امکان تعریف کاربران و گروه‌های مختلف با سطح دسترسی متفاوت.
10. پشتیبانی از چندین کانال: مکان برقراری چندین جلسه به طور همزمان.

چگونه SSH را راه‌اندازی کنیم؟

نحوه راه اندازی و پیکربندی ssh چیست و چه نکات و مراحلی دارد؟ در جدول زیر، مراحل کامل راه‌اندازی SSH در سیستم‌های مختلف آورده شده است:

1. اتصال به سرور: از طریق ترمینال یا یک برنامه SSH کلاینت (مانند PuTTY) به سرور خود متصل شوید.

2. بررسی وضعیت SSH: با استفاده از دستور ssh یا sshd وضعیت سرویس SSH را بررسی کنید. اگر سرویس در حال اجرا نیست، به مرحله بعد بروید.

3. نصب SSH (در صورت نیاز): اگر SSH نصب نشده است، با استفاده از دستور مناسب بسته مدیریت سیستم‌عامل خود آن را نصب کنید. برای مثال، در اوبونتو از دستور sudo apt install openssh-server استفاده می‌شود.

4. شروع سرویس SSH: با استفاده از دستور sudo systemctl start ssh یا دستور مشابهی در سیستم‌عامل خود، سرویس SSH را شروع کنید.

5. فعال‌سازی خودکار SSH: برای اینکه سرویس SSH به صورت خودکار هنگام بوت شدن سیستم شروع شود، از دستور sudo systemctl enable ssh استفاده کنید.

6. پیکربندی SSH (اختیاری): برای سفارشی‌سازی تنظیمات SSH، فایل پیکربندی آن (/etc/ssh/sshd_config) را ویرایش کنید. 

سخن آخر

در این مطلب به این پرداختیم که پروتکل SSH چیست و چرا اهمیت دارد. پروتکل SSH یک ابزار حیاتی برای ایمن‌سازی ارتباطات در شبکه است. این پروتکل با ارائه رمزنگاری قوی، امکان مدیریت امن سیستم‌ها و انتقال داده‌ها را فراهم می‌کند. با درک عملکرد SSH و مزایای آن، می‌توانید امنیت سیستم‌ها و شبکه‌های خود را افزایش دهید و از مزایای گسترده آن بهره‌مند شوید. آراد آرپانت ارائه دهنده بهترین خدمات امنیت شبکه در تهران می باشد. برای استفاده از خدمات با کارشناسان ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

در ادامه به بررسی سوالات متداول شما درباره اینکه ssh چیست می‌پردازیم.

آیا SSH فقط برای لینوکس است؟

خیر، SSH برای سیستم‌عامل‌های ویندوز و macOS نیز در دسترس است.

آیا استفاده از SSH رایگان است؟

بله، بیشتر پیاده‌سازی‌های SSH مانند OpenSSH رایگان هستند.

چگونه امنیت SSH را افزایش دهیم؟

استفاده از کلیدهای SSH به جای رمز عبور و غیرفعال کردن دسترسی Root از طریق SSH می‌تواند امنیت را افزایش دهد.