سامانه احراز هویت یکپارچه (SSO) و نحوه کارکرد آن

در دنیای امروز که استفاده از سامانه‌ها و برنامه‌های مختلف به امری روزمره تبدیل شده است، مدیریت هویت کاربران و حفظ امنیت اطلاعات آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، نیاز به استفاده از نام کاربری و رمز عبورهای متعدد برای ورود به سامانه‌های مختلف است. این امر نه تنها می‌تواند باعث فراموشی رمز عبورها و بروز مشکلات امنیتی شود، بلکه تجربه کاربری ناخوشایندی را نیز به همراه خواهد داشت. سامانه احراز هویت یکپارچه (SSO) راه‌حلی برای این چالش است. SSO به کاربران امکان می‌دهد تا با استفاده از یک نام کاربری و رمز عبور واحد، به تمام سامانه‌ها و برنامه‌های تحت پوشش SSO دسترسی داشته باشند. این امر نه تنها تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد، بلکه امنیت اطلاعات کاربران را نیز افزایش می‌دهد.

در این مقاله در آراد آپانت که  خدمات پشتیبانی شبکه را ارائه می‌دهد، به بررسی سامانه احراز هویت یکپارچه (SSO) خواهیم پرداخت. در این مقاله به مفاهیمی مانند تعریف SSO، مزایای استفاده از SSO، چالش‌های پیاده‌سازی SSO، نحوه عملکرد SSO، کاربردهای SSO و آینده SSO نیز خواهیم پرداخت. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

SSO چیست؟

SSO مخفف عبارت Single Sign-On است و به سامانه‌ای اطلاق می‌شود که به کاربران امکان می‌دهد با یک بار احراز هویت، به چندین برنامه یا وب‌سایت دسترسی داشته باشند. به عبارت دیگر، با استفاده از SSO، کاربران دیگر نیازی به وارد کردن نام کاربری و رمز عبور خود برای هر برنامه یا وب‌سایت به‌طور جداگانه نخواهند داشت. دو نوع اصلی SSO وجود دارد:

1.  SSO مبتنی بر SAML: از پروتکل SAML برای تبادل اطلاعات احراز هویت بین برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌کند.
2.  SSO مبتنی بر OAuth: از پروتکل OAuth برای مجوز دسترسی به برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌کند.

مزایای استفاده از سامانه احراز هویت یکپارچه (SSO)

استفاده از SSO مزایای متعددی برای کاربران، سازمان‌ها و وب‌سایت‌ها دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

مزایای SSO برای کاربران:

• بهبود تجربه کاربری: با حذف نیاز به ورود به سیستم‌های متعدد با نام کاربری و رمز عبور مجزا، تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد.
• افزایش راحتی: کاربران فقط یک بار نیاز به ورود به سیستم دارند و می‌توانند به تمام برنامه‌ها و وب‌سایت‌های متصل به SSO دسترسی داشته باشند.
• افزایش امنیت: با استفاده از رمزهای عبور قوی‌تر و احراز هویت چند مرحله‌ای، امنیت را افزایش می‌دهد.

مزایای SSO برای سازمان‌ها:

• کاهش هزینه‌ها: با ساده‌تر کردن مدیریت هویت کاربران، هزینه‌های مربوط به پشتیبانی و مدیریت را کاهش می‌دهد.
• افزایش بهره‌وری: با حذف نیاز به ورود به سیستم‌های متعدد، بهره‌وری کارکنان را افزایش می‌دهد.
• افزایش امنیت: با متمرکز کردن فرآیند احراز هویت، امنیت سایبری را افزایش می‌دهد.

مزایای SSO برای وب‌سایت‌ها:

• افزایش نرخ تبدیل: با ساده‌تر کردن فرآیند ورود به سیستم، نرخ تبدیل را افزایش می‌دهد.
• افزایش تعامل: با بهبود تجربه کاربری، تعامل کاربران را با وب‌سایت افزایش می‌دهد. با استفاده از احراز هویت قوی‌تر، امنیت وب‌سایت را افزایش می‌دهد.
• افزایش امنیت: با استفاده از احراز هویت قوی‌تر، امنیت وب‌سایت را افزایش می‌دهد.

علاوه بر مزایای ذکر شده، SSO می‌تواند مزایای دیگری نیز داشته باشد، مانند:

• کاهش خطاهای انسانی: با حذف نیاز به وارد کردن رمزهای عبور متعدد، خطاهای انسانی را کاهش می‌دهد.
• مدیریت آسان‌تر: مدیریت هویت کاربران را ساده‌تر می‌کند. 
• قابلیت مقیاس‌بندی: می‌تواند به راحتی برای سازمان‌ها و وب‌سایت‌های بزرگ مقیاس‌بندی شود.

در مجموع، SSO یک ابزار قدرتمند است که می‌تواند مزایای متعددی برای کاربران، سازمان‌ها و وب‌سایت‌ها ارائه دهد.

چالش‌های پیاده‌سازی سامانه احراز هویت یکپارچه (SSO) 

پیاده‌سازی سامانه احراز هویت یکپارچه، علی‌رغم مزایای متعددی که دارد، می‌تواند با چالش‌هایی نیز همراه باشد. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:

پیچیدگی فنی:

• پیاده‌سازی SSO می‌تواند از نظر فنی پیچیده باشد، به‌ویژه در سازمان‌هایی با زیرساخت‌های IT پیچیده.
• نیاز به ادغام با سیستم‌های موجود، مانند سیستم‌های مدیریت هویت و دسترسی (IAM) و برنامه‌های کاربردی.
• نیاز به تخصص فنی برای پیاده‌سازی و نگهداری SSO.

هزینه:

• پیاده‌سازی و نگهداری SSO می‌تواند پرهزینه باشد، به‌ویژه برای سازمان‌های کوچک و متوسط.
• هزینه‌های مربوط به خرید نرم‌افزار SSO، سخت‌افزار و خدمات پشتیبانی.
• هزینه‌های مربوط به آموزش کاربران.

امنیت:

• SSO می‌تواند یک نقطه ضعف امنیتی ایجاد کند، زیرا هکرها با به دست آوردن توکن احراز هویت، می‌توانند به چندین برنامه یا وب‌سایت دسترسی پیدا کنند.
• نیاز به پیاده‌سازی اقدامات امنیتی قوی، مانند احراز هویت چند مرحله‌ای و رمزنگاری.
• نیاز به نظارت و رصد مداوم SSO برای شناسایی و رفع آسیب‌پذیری‌ها.

مدیریت:

• مدیریت SSO می‌تواند پیچیده باشد، به‌ویژه در سازمان‌های بزرگ با تعداد زیادی کاربر و برنامه.
• نیاز به تعریف و مدیریت سیاست‌های احراز هویت و دسترسی.
• نیاز به هماهنگی بین ذی‌نفعان مختلف، مانند کاربران، مدیران IT و توسعه‌دهندگان.

سازگاری:

• SSO ممکن است با همه برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها سازگار نباشد.
• نیاز به پیاده‌سازی پروتکل‌های استاندارد SSO، مانند SAML یا OAuth.
• نیاز به همکاری با توسعه‌دهندگان برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها برای ادغام با SSO.

علاوه بر چالش‌های ذکر شده، SSO می‌تواند با چالش‌های دیگری نیز مواجه شود، مانند:

• مقاومت در برابر تغییر: کاربران ممکن است در برابر استفاده از SSO مقاومت کنند، زیرا به استفاده از روش‌های سنتی ورود به سیستم عادت دارند.
• مشکلات مربوط به حریم خصوصی: SSO می‌تواند نگرانی‌هایی را در مورد حریم خصوصی کاربران ایجاد کند، زیرا اطلاعات احراز هویت آنها در یک مکان متمرکز ذخیره می‌شود.

با وجود چالش‌های موجود، SSO می‌تواند مزایای متعددی برای کاربران، سازمان‌ها و وب‌سایت‌ها ارائه دهد. با برنامه‌ریزی دقیق و پیاده‌سازی صحیح، می‌توان بر این چالش‌ها غلبه کرد و از مزایای SSO بهره‌مند شد.

نمونه‌هایی از سامانه‌های SSO

سامانه‌های SSO متعددی در بازار موجود هستند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. برخی از محبوب‌ترین سامانه‌های SSO عبارتند از: 

•  Microsoft Azure Active Directory: یک سامانه SSO مبتنی بر ابر است که توسط مایکروسافت ارائه می‌شود. Azure AD با طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها سازگار است و می‌تواند برای مدیریت هویت کاربران در سازمان‌های بزرگ و کوچک استفاده شود.
•  Okta: یک سامانه SSO مبتنی بر ابر است که توسط Okta ارائه می‌شود. Okta طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها را ارائه می‌دهد، مانند احراز هویت چند مرحله‌ای و مدیریت دسترسی، و می‌تواند برای سازمان‌های با هر اندازه‌ای استفاده شود.
•  OneLogin: یک سامانه SSO مبتنی بر ابر است که توسط OneLogin ارائه می‌شود. OneLogin طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها را ارائه می‌دهد، مانند احراز هویت چند مرحله‌ای و مدیریت دسترسی، و می‌تواند برای سازمان‌های با هر اندازه‌ای استفاده شود.
•  Ping Identity: یک سامانه SSO مبتنی بر ابر است که توسط Ping Identity ارائه می‌شود. Ping Identity طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها را ارائه می‌دهد، مانند احراز هویت چند مرحله‌ای، مدیریت دسترسی و…
•  Google Cloud Identity: یک سامانه SSO مبتنی بر ابر است که توسط Google ارائه می‌شود. Google Cloud Identity با طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها سازگار است و می‌تواند برای مدیریت هویت کاربران در سازمان‌هایی با ابعاد بزرگ و کوچک استفاده شود.

علاوه بر سامانه‌های SSO مبتنی بر ابر، سامانه‌های SSO مبتنی بر محل نیز وجود دارند که می‌توانند در داخل سازمان‌ها پیاده‌سازی شوند. برخی از محبوب‌ترین سامانه‌های SSO مبتنی بر محل عبارتند از:

•  Microsoft Active Directory: یک سامانه SSO مبتنی بر ویندوز است که توسط مایکروسافت ارائه می‌شود. Active Directory برای مدیریت هویت کاربران در سازمان‌های ویندوزی استفاده می‌شود.
•  Novell eDirectory: یک سامانه SSO مبتنی بر لینوکس است که توسط Novell ارائه می‌شود. eDirectory برای مدیریت هویت کاربران در سازمان‌های لینوکسی استفاده می‌شود.
• IBM Security Access Manager: یک سامانه SSO است که توسط IBM ارائه می‌شود. Security Access Manager طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها را ارائه می‌دهد، مانند احراز هویت چند مرحله‌ای و مدیریت دسترسی، و می‌تواند برای سازمان‌های با هر اندازه‌ای استفاده شود.

نحوه عملکرد SSO

در ادامه به طور خلاصه به نحوه عملکرد SSO می‌پردازیم:

1. ورود به سیستم:

کاربر برای اولین بار به یک برنامه یا وب‌سایت متصل به SSO وارد می‌شود.

2. احراز هویت:

برنامه یا وب‌سایت کاربر را به سرویس احراز هویت SSO هدایت می‌کند.

3. تأیید هویت:

کاربر نام کاربری و رمز عبور خود را در سرویس احراز هویت SSO وارد می‌کند.

4. صدور توکن:

سرویس احراز هویت SSO هویت کاربر را تأیید می‌کند و یک توکن احراز هویت ایجاد می‌کند.

5. ارسال توکن:

توکن احراز هویت به برنامه یا وب‌سایت اولیه ارسال می‌شود.

6. دسترسی به برنامه:

برنامه یا وب‌سایت با استفاده از توکن احراز هویت، به کاربر اجازه می‌دهد بدون نیاز به ورود مجدد، به برنامه یا وب‌سایت دسترسی داشته باشد.

7. تمدید توکن:

توکن احراز هویت پس از مدتی منقضی می‌شود و باید تمدید شود.

8. خروج از سیستم:

کاربر از برنامه یا وب‌سایت خارج می‌شود.

9. لغو توکن:

توکن احراز هویت کاربر لغو می‌شود.

به این نکات توجه کنید که، سامانه احراز هویت یکپارچه از پروتکل‌های استانداردی مانند SAML و OAuth برای تبادل اطلاعات احراز هویت بین برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌کند.  SSO می‌تواند مبتنی بر ابر یا مبتنی بر محل باشد. همچنین SSO می‌تواند با استفاده از احراز هویت چند مرحله‌ای و رمزنگاری، امنیت را افزایش دهد.

کاربردهای SSO

کاربردهای سامانه احراز هویت یکپارچه در دنیای واقعی به شرح زیر است:

• سازمان‌ها: SSO به طور گسترده در سازمان‌ها برای مدیریت دسترسی به برنامه‌های داخلی، مانند سیستم‌های منابع انسانی، سیستم‌های مالی و سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) استفاده می‌شود.
• وب‌سایت‌ها: بسیاری از وب‌سایت‌ها از SSO برای اجازه ورود به سیستم کاربران با استفاده از حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، گوگل یا توییتر استفاده می‌کنند.
• برنامه‌های موبایل: بسیاری از برنامه‌های موبایل از SSO برای اجازه ورود به سیستم کاربران با استفاده از حساب‌های کاربری خود در سیستم‌عامل گوشی خود استفاده می‌کنند.

آینده SSO

در آینده، سامانه احراز هویت یکپارچه به احتمال زیاد به تکامل خود ادامه خواهد داد و شاهد پیشرفت‌های زیر خواهیم بود:

• افزایش استفاده از SSO :SSO به طور فزاینده‌ای در سازمان‌ها و وب‌سایت‌ها به کار گرفته خواهد شد.
• افزایش تمرکز بر امنیت: ارائه‌دهندگان SSO به طور فزاینده‌ای بر روی ارائه ویژگی‌های امنیتی قوی‌تر تمرکز خواهند کرد.
• افزایش سهولت استفاده: SSO به طور فزاینده‌ای برای کاربران آسان‌تر و کاربرپسندتر خواهد شد.
• ظهور SSO بدون رمز عبور: در آینده، شاهد ظهور SSO بدون رمز عبور خواهیم بود که به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به رمز عبور به سیستم‌ها وارد شوند.

برخی از روندهای کلیدی که آینده SSO را شکل خواهند داد عبارتند از:

• رشد ابر: با افزایش تعداد برنامه‌ها و داده‌هایی که در ابر ذخیره می‌شوند، SSO مبتنی بر ابر به طور فزاینده‌ای مهم‌تر خواهد شد.
• اینترنت اشیا (IoT): با افزایش تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، SSO برای مدیریت هویت و دسترسی این دستگاه‌ها ضروری خواهد بود.
• هوش مصنوعی (AI): هوش مصنوعی می‌تواند برای بهبود امنیت و سهولت استفاده SSO استفاده شود.

انتظار می‌رود که SSO در آینده نقشی حیاتی در تأمین امنیت و سهولت دسترسی به برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها ایفا کند.

سخن نهایی

در این مقاله از آراد آپانت که خدمات امنیت شبکه را ارائه می‌دهد، به بررسی سامانه‌های احراز هویت یکپارچه (SSO) پرداختیم. SSO راه حلی کارآمد برای مدیریت هویت کاربران در دنیای دیجیتال امروزی است. این سامانه‌ها با مزایای متعددی که ارائه می‌دهند، می‌توانند تجربه کاربری را بهبود بخشند و امنیت سایبری را افزایش دهند.

با توجه به رشد روزافزون استفاده از سامانه‌های آنلاین، استفاده از SSO به امری ضروری تبدیل شده است. SSO می‌تواند به سازمان‌ها و وب‌سایت‌ها در مدیریت هویت کاربران به‌طور امن و کارآمد کمک کند. انتخاب سامانه SSO مناسب، با توجه به نیازها و الزامات هر سازمان یا وب‌سایت، از اهمیت بالایی برخوردار است. تنوع سامانه‌های SSO موجود در بازار، انتخاب را برای کاربران دشوار می‌کند. در این مقاله، سعی شد تا با ارائه اطلاعات جامع و کاربردی، به خوانندگان در انتخاب و پیاده‌سازی سامانه SSO مناسب کمک شود.

سوالات متداول

1. SSO چیست؟

SSO مخفف Single Sign-On است و به سامانه‌ای اطلاق می‌شود که به کاربران امکان می‌دهد با یک بار احراز هویت، به چندین برنامه یا وب‌سایت دسترسی داشته باشند.

2. مزایای استفاده از SSO چیست؟

• بهبود تجربه کاربری: با حذف نیاز به ورود به سیستم‌های متعدد با نام کاربری و رمز عبور مجزا، تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد.
• افزایش امنیت: با متمرکز کردن فرآیند احراز هویت، امنیت سایبری را افزایش می‌دهد.
• کاهش هزینه‌ها: با ساده‌تر کردن مدیریت هویت کاربران، هزینه‌های مربوط به پشتیبانی و مدیریت را کاهش می‌دهد. 

3. SSO چگونه کار می‌کند؟

هنگامی که کاربر برای اولین بار به یک برنامه یا وب‌سایت متصل به SSO وارد می‌شود، نام کاربری و رمز عبور خود را وارد می‌کند. SSO این اطلاعات را تأیید می‌کند و یک توکن احراز هویت ایجاد می‌کند. این توکن به سایر برنامه‌ها و وب‌سایت‌های متصل به SSO ارسال می‌شود تا کاربر بدون نیاز به ورود مجدد، به آن‌ها دسترسی داشته باشد.

4. چه نوع سامانه‌های SSO وجود دارد؟

دو نوع اصلی سامانه‌های SSO وجود دارد: SSO مبتنی بر SAML: از پروتکل SAML برای تبادل اطلاعات احراز هویت بین برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌کند.

1.  SSO مبتنی بر SAML: از پروتکل SAML برای تبادل اطلاعات احراز هویت بین برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌کند.
2.  SSO مبتنی بر OAuth: از پروتکل OAuth برای مجوز دسترسی به برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها استفاده می‌کند.

5. چه چالش‌هایی در پیاده‌سازی SSO وجود دارد؟

• پیچیدگی فنی: پیاده‌سازی SSO می‌تواند از نظر فنی پیچیده باشد، به‌ویژه در سازمان‌هایی با زیرساخت‌های IT پیچیده.
• هزینه: پیاده‌سازی و نگهداری SSO می‌تواند پرهزینه باشد.
• امنیت: SSO می‌تواند یک نقطه ضعف امنیتی ایجاد کند، زیرا هکرها با به دست آوردن توکن احراز هویت، می‌توانند به چندین برنامه یا وب‌سایت دسترسی پیدا کنند.